زودپز در اکثر مواقع بهترین گزینه است برای اینکه بهترین تعریف را برای آش و خورش که از غذاهای سنتی ایرانی هستند ارائه دهیم، همه ی ما تعریف مشترکی از یک آش و خورش خوش مزه و خوش طبخ داریم. قطعا اینکه مدت زیادی روی حرارت باشد تا به اصطلاح جا بیفتد مهمترین فاکتور است برای تعریف و تمجید کردن از یک خورش و آش اصیل ایرانی. زودپز این گونه غذاه ها را با بهترین شکل و لعاب در زمان کمتری آماده می کند.
اما شاید خیلی از ما ندانیم همین عواملی که باعث لذت بردن مضاعف ما از خوردن آش یا خورش است عاملی است برای از بین رفتن ارزش های غذایی و مواد مغذی.
قطعا زودپز بهترین بستر را برای حرارت بالا و تحت فشار بودن مواد غذایی فراهم می کند. از بین رفتن ارزش های غذایی به خصوص در سبزی ها و به ویژه ویتامین C آن ها به طرق مختلف امکان پذیر می شود که یکی از آن ها تحت فشاربودن، حرارت بالا و در معرض هوا بودن است. در معرض هوا بودن منجر به عمل آنزیم اکسیداتیو می شود، به گونه ای که ویتامین C تحت مجاورت با اکسیژن قرار می گیرد و از بین می رود. در این صورت مقداری کاروتن و ویتامین از بین می رود.
از بین رفتن ارزش های غذایی به خصوص در سبزی ها و به ویژه ویتامین C آن ها به طرق مختلف امکان پذیر می شود که یکی از آن ها تحت فشاربودن، حرارت بالا و در معرض هوا بودن است. |
نکاتی مهم راجع به زودپز از زبان دکتر کانتا شلک
میزان کاروتن کاسته شده توسط زودپز زیاد نیست، اما مقدار ویتامین های از دست رفته به حدی است که نمی شود به راحتی از آن چشم پوشی کرد.
دکتر کانتا شلک (Kantha Shelke) کارشناس مواد غذایی در شیکاگو و سخنگوی مؤسسه کارشناسان مواد غذایی می گوید:
- زودپز میتواند مواد مغذی حساس به گرما (برای مثال ویتامین C و فولیت) و فیتونوترینتهای بیواکتیو از قبیل بتاکارتن، گلوکوزینولیت (ترکیبات مفیدی که در سبزیجات صلیبی یافت میشوند) و اسید چرب اومگا ۳ که برای سلامت انسان مفید است را کاهش دهد. اما سایر شیوههای پخت نیز همین تأثیر را دارند و به طور کلی تأثیر آنها کم و بیش به یک اندازه است.
- در مورد سبزیجات و میوهها، به طور کلی تصور میشود خاصیت مواد مغذی حساس به گرما (برای مثال ویتامین C و فولیت و فیتونوترینتهای بیواکتیو) در حین پخت با زودپز بیشتر کاهش یابد. مصرف آب غذا میتواند به بازپس گرفتن این مواد از دست رفته کمک کند.
- در مود غلات و حبوبات اگر چه ویتامینهای معمولی، ویتامینهای حساس به حرارت و فیتونوترینتها ممکن است از بین بروند، اما نتیجه نهایی استفاده از زودپز در پخت این مواد از نظر مواد مغذی خوب است؛ چون قابلیت هضم مواد مغذی درشت (پروتئین، فیبر و نشاسته) و دسترسی مواد معدنی ضروری قابل هضم برای بدن افزایش مییابد.
- در غذایهای گوشتی که در زودپز پخته میشوند، چربی اشباع نشده کاهش چشمگیری داشته است، اما به نظر میرسد که آهن آن از بین نمیرود.
راه هایی برای حفظ ارزش مواد مغذی :
- اول اینکه سبزیجات را از دمای پایین (و گاها به صورت منجمد) مستقیما به حرارت بالا منتقل نکنید. یکی از دلایلی که استفاده از سبزی های فریز شده توصیه نمی شود همین موضوع است.
- مورد دوم پختن سبزیجاتی مثل کدو، بادنجان و سیب زمینی همراه با پوست است.
- مورد بعدی زیاد خرد نکردن سبزیجات است.
- و مورد مهم بعدی طبخ مواد غذایی در کمترین حجم از آب ممکن است. پختن غذا در حجم زیادی از آبِ در حال جوش مقدار زیادی از ویتامین C و B1 را از بین می برد و به نوعی آب در حال جوش حلال مواد مغذی است. به گفته ی سایت نیک صالحی با انجام یک سری آزمایش ها ثابت شد هنگامی که کلم با مقدار کمی آب پخته می شود، ۶۰ درصد ویتامین C خود را از دست می دهد، در حالی که اگر در مقدار بیشتری آب طبخ شود، ۷۰ درصد آن از بین می رود. در مورد برنج، اگر در آب کم پخته شود، ۳۰ درصد از ویتامین خود را از دست می دهد، در حالی که پختن آن در مقدار بیشتری آب موجب از دست رفتن حدود ۵۰ درصد از ویتامین آن می شود.
- و مورد آخر اینکه اگر دچار ضیق وقت نیستید و برایتان مقدور است، غذاهایتان را به روال معمول در قابلمه استاندارد و بهداشتی بپزید و زودپز را یار همیشگی آشپزی های خود نکنید.
با رعایت همین نکات نهایت سعی خود را برای حفظ ارزش های غذایی می کنید.
از جمله برندهای پر طرفدار زودپز در ایران می توان زودپز پارس استیل، زودپز تفال، زودپز دسینی و زودپز پارس خزر را نام برد.
استفاده از زودپز برای اولین بار
به نقل از سایت پرداد قبل از استفاده از زود پز مقداری شیر با آب مخلوط کرده داخل زودپز ریخته تا کاملا جوش بیاید . بعد از نیم ساعت جوشیدن زود پز را خالی کرده به خوبی با مایع ظرف شوئی شسته و آب کشی کنید بعد از آن می توان غذاهای منا سب خانه خود را در آن پخت . البته اگر از این طریق استفاده نشود زود پز شما سیاه می شود .